Evo još jednog clanka iz Ilustrovane Politike iz 2000-te godine.
Uzivajte :)

Traganje za korenima Srba

Srbin - vladar Rimskog carstva

Savremena proučavanja arheologa i istoričara, kao i paleolingvista i antropologa, ukazuju na činjenicu da su Sloveni naseljavali veliko područje na kojem su vladali Rimljani

Slovenski narodi zauzimaju veći prostor na zemlji nego u istoriji, napisao je Franc Kont u jednom od svojih dela koja se bave poreklom i kulturom naših predaka. U istoj knjizi piše da su Sloveni još u davnoj prošlosti, znatno pre Velike seobe naroda živeli na velikim prostranstvima od Urala do zapadnih obala Evrope i od Arktika do Mediterana. Na tom području su Sloveni znali da sačuvaju svoje lako prepoznatljive crte.

Arheolozi Slovene obično vezuju za Veliku seobu naroda, a taj period spada u najmlađe i najnerazvijenije discipline koje tek u novije doba uzimaju maha. Prilikom proučavanja Slovene u tom relativno kratkom periodu od 375. godine, pa do pobede Franačke države nad Avarima krajem osmog veka, obično se zaboravlja da su naši preci živeli u predelima južne Panonije, odnosno severno od Save i to tokom više vekova pre Velike seobe. Najnoviji nalazi nemačkih, mađarskih, čeških, poljskih i ruskih stručnjaka potvrđuju pretpostavke nekih naučnika još iz prošlog veka da su Sloveni živeli na širokim prostranstvima Evrope od Baltika do Dunava i šire još u praistorijskom periodu.

Veza sa Sarmatima

Pokušajima da se rasvetli i bolje upozna istorija naših predaka pridružila se i Sofija Davidović-Živanović, arheolog iz Londona, član Kraljevskog arheološkog društva, čije je delo „Mementa archaeologia et eruditiva” ovih dana izašlo iz štampe. Ona je na jednom mestu prikupila rezultate istraživanja naših i svetskih stručnjaka koji se bave slovenskom prošlošću, a predstavila je i svoje radove o toj temi. Za arheologe je uvek bilo atraktivno da rade na praistorijskim lokalitetima, ali ne i da obrade praistoriju Slovena, piše u uvodnom delu knjige Sofija Davidović. Antički lokaliteti otkrivaju sjaj i moć Rimskog carstva na našim prostranstvima a šta se dešava sa Slovenima u tom periodu ne znamo ništa ili znamo samo ono što je zapisano u istorijskim izvorima onda kada su oni sa drugim narodima ugrožavali granice Carstva.

Jedne od ključnih pitanja od kojih zavisi rešenje etnogeneze slovenskih naroda u Evropi jeste odnos Sarmata i Slovena. Sarmati su od četvrtog veka pre naše ere pa do četvrtog veka posle Hrista naseljavali južni deo evropske Rusije. U proteklih pet decenija proučavanje istorije ovog naroda bilo je potiskivano na marginu interesovanja kompetentnih ustanova. U stručnom pogledu, glavna teškoća sa kojom se suočavaju arheolozi predstavlja nerešeno pitanje porekla stanovništva kome je pripadao materijal za koji se misli da je sarmatski.

Istorija Sarmata, prema antičkim izvorima, prati razvojni put njihovih pomena od četvrtog veka pre Hrista pa do četvrtog veka nove ere. U tim izvorima piše kako su Sarmati učvrstili vlast na teritoriji Skita i da zajedno sa njima ugrožavaju gradove na obali Crnog mora. Prema nalazima ruskih stručnjaka lokaliteti sa skitskim i sarmatskim materijalom se nalaze na teritoriji na kojoj su živeli Sloveni još u dalekoj praistoriji. U ruskim letopisima Sarmate nazivaju Obrima, pa je lako izvesti zaključak da su Obri zapravo mešavina Avara i Slovena.

Činjenica je da često u istorijskim izvorima nije lako identifikovati o kojima je narodima reč. Tako Ptolomej misli da su Anti, Veneti i Sarmati ogranci jednog istog stabla, odnosno da su to Sloveni. Simeon Končar u časopisu „Stražilovo” broj 29 navodi da su Goti, Sarmati, Skiti, Geti, Tračani i Iliri ništa drugo do Sloveni. Prokopije iz palestinskog grada Cezareja, rođen krajem petog veka, u delu „De Bellis” ostavio je dosta podataka o mnogobrojnim plemenima koje naziva zajedničkim imenom Sclabenoi. Oni, kao i Anti, govore istim jezikom. Prvobitna oznaka Sklavini nije imala značenja etničke i jezičke pripadnosti, već je obuhvatala skup plemena (Goti, Geti, Huni, Avari, skiti).

Teofilaktos Simokates piše u svom delu „Istorija” o ratnim događanjima na vizantijsko-perskijskoj granici, pa kaže i ovo: „Getsko pleme ili što je isto gomile Slovena žestoko pljačkaju Trakiju.” Simokates misli da su Geti starije ime plemena Sklavini. Car Lav ßî u delu o ratnim veštinama nazvanom „Taktika” napisanom krajem devetog veka često spominje Sklavine, a u nekim delovima posebno navodi „skitska plemena” i „skitski narod”. Mnogi istoričari misle da se pod tim imenom kriju Sloveni.

Grobovi kao potvrda kontinuiteta Dogma da Slovena u Panoniji i na Balkanu nije bilo pre dolaska Avara 567. godine definitivno je odbačena. Potvrdila su to arheološka iskopavanja kojima je oborena i teorija do pre dolaska Avara većinu stanovništva u današnjoj Vojvodini čine Sarmati. Polako se pomeraju granice, a već je zaživela nova, na arheološkim nalazima zasnovana teorija da je na područjima koje su naselila sarmatska plemena već uveliko živelo slovensko stanovništvo. Zemljana utvrđenja i šančeve koji su služili za odbranu treba definitivno preispitati i konačno sistematski obraditi. Jer, nelogično je takvu vrstu arhitekture pripisivati isključivo carskim Sarmatima kada je poznato da su ih gradili Sloveni radi odbrane. Slovenska naselja su podizana kraj vode, bilo stajaće ili tekuće, jer su pomoću šančeva punih vodom organizovali odličnu odbranu svojih naseobina.

Analizirajući način sahranjivanja, priloge u grobovima, podatke o antropološkim karakteristikama ostataka skeleta ljudi i ritual sahranjivanja, može se jasno izvući zaključak o kontinuitetu i razvoju jednog naroda na određenom području. Govoreći o slovensko-sarmatskom području, lako može da se uoči da su rituali i običaji sahranjivanja ili spaljivanja pokojnika ostali gotovo isti kroz sve vremenske periode. Kult mrtvih i sve što je vezano za te običaje najteže se menja i to je nesumnjivo najsigurniji dokaz o kontinuitetu i jedinstvu populacije koja se često u istorijskim izvorima pominje pod različitim imenima.

Naši poznati arheolozi Đorđe Mano-Zisi, Mirjana Ćorović-Ljubinković, Milutin Garašanin i Jovan Kovačević isticali su u svojim radovima da su u prvom milenijumu pre Hrista živeli Skiti, savez slovenskih plemena koja su docnije dala narod Slovena. Savremena „zvanična i institucionalizovana nauka” u našoj zemlji jednostavno previđa rezultate takvih autora kao što su bili Milan Budimir, Miodrag Grbić i Branko Šljivić i teži da nametne ideju da su Sloveni došli u naše krajeve u toku takozvane Velike seobe naroda pod pritiskom Huna, Germana i drugih Varvara. Da to nije tačno, utvrdio je još tridesetih godina ovog veka poznati antropolog i arheolog Branko Šljivić. On je prvi pokazao, proučavajući morfološke i antropološke karakteristike ostataka skeleta, da je starosedelačko stanovništvo Balkana, bez obzira da li je reč o Ilirima, Tračanima i drugim narodima, identično sa starim Slovenima.

Savremena proučavanja arheologa i istoričara kao i paleolingvista i antropologa ukazuju na činjenicu da su Sloveni naseljavali velika područja Rimskog carstva, kao i šira prostranstva Evrope i zapadne Azije. Kada se zna da je ime Sloven prvi put upotrebio Prokopije 552. godine, onda je lako da se shvati da ih Rimljani pre toga vremena nisu mogli da zovu Slovenima, već su za njihove istoričare Sloveni bili Varvari.

Rimski izvori pominju više svojih velikodostojnika koji su bili srpskog porekla. Tako se navodi da je u četvrtom veku, dakle u vreme kada se određuje datum postanka starosrpska nekropola kod južne izlaznice autoputa Beograd-Zagreb kod Sirmijuma, za avgusta zapadnog dela carevine izabran Valerije Likinije, Srbin rođen u Raškoj 308. godine. Likinije je želeo da dozvoli hrišćanima slobodu veroispovesti i crkvenog rada i da ih izjednači sa ostalim religijama. U tome je dobio podršku carice Jelene, koja je već bila krštena i koja je kao Srpkinja poreklom sa ostrva Brača udala svoju ćerku Konstancu za Valerija Likinija. Avgust Galerije, poznati progonitelj hrišćana, pred smrt 311. godine prihvatio je Likinijev proglas u prilog hrišćanstva, koji je izdao u Serdiki. Početkom 313. Likinije i Konstantin izdaju u Milanu čuveni edikt o slobodi i ravnopravnosti hrišćana u Carevini.

Arheološka iskopavanja u Sremskoj Mitrovici, rimskom Sirmijumu, otkrila su postojanje najmanje deset hrišćanskih crkava u ovom gradu. To potvrđuje činjenicu da je broj hrišćana morao da bude veliki i dominantan kada je postojala potreba za izgradnjom tolikih hramova. Antropološki nalazi potvrđuju da je to stanovništvo bilo slovenskog porekla, a istorijski izvori ukazuju da su iz tog stanovništva uglavnom regrutovani vojnici. Tako je sasvim razumljivo da su mnogi uspeli da putem uspinjanja kroz vojničku hijerarhiju dođu na presto Carevine. Postojanje velikog broja crkava može se objasniti i činjenicom da su Srbi po tradiciji prvo gradili crkvu, pa potom svoju kuću ili vajat. í

Renesansa slovenske civilizacije

Profesor Radivoje Pešić na sastanku Studijske grupe za evropske perspektive, koji je održan u Beogradu 1992. godine, rekao je, između ostalog, i ovo: „Evropa je poželela da slovensku civilizaciju surovo odbaci kao nestvarnu. Evropa je poželela da slovenski svet baci na kolena. Ali, Evropa mora da računa na renesansu slovenske civilizacije koja je na samom pragu. Budućnost istorije mora da računa baš na slovenske institucije. Evropi je potrebna nova škola i nova nauka, ako još ima osećanja odgovornosti za budućnost... Evropski koncept mondijalizma srušio se u Jadranskom moru naočigled celog sveta. Sve svoje promašaje Evropa će pripisati Jugoslaviji i Srbiji. Ona će i u Jugoslaviji i u Srbiji naći svoje privrženike koji će to potvrditi klečeći pred svojim dželatima i moleći za oprost”.
Ognjen RADULOVIĆ
ar