Doseljavanje Srba na područje srednje Like

Srednja Lika sa Krbavom najteže je stradala od Turaka.
Prvo je pljačkana i pustošena, a 1528. je osvojena od Turaka. Turci
sada ovamo dovode raju da im obrađuje opustjelu zemlju, najviše iz
bosne, a dovođeni su i Bunjevci rimokatolici iz Hercegovine. Ali je
raja teško podnosila tursku vlast. Već smo vidjeli da su izbjeglice iz
like naselile brlog.
Za sve vrijeme turske uprave u Lici stanovništvo se stalno mijenjalo.
Lika je oslobođena od Turaka u velikom ratu, pa je karlovačkim mirom
pripala Austriji. Kada je Lika oslobođena, Beč je dugo premišljao kako
da uredi ovu oblast. Napokon je priključena Vojnoj krajini. Kad je
Lika oslobođena od Turaka u njoj je bilo dosta Srba doseljenih za
turskog vremena. Sad se u Liku doseljavaju i Srbi iz Dalmacije, a
mnogi koji su ranije prebegli ispred Turaka na sjever ponovno se
vraćaju u stare naseobine. Tako Srbi iz okoline Otočca naseljavaju
Vrebac i komić. Preseljenici iz Brloga sada naseljavaju Pećane i
Jošane. Jedna grupa srpskih porodica seli se iz prokika u Zapadnoj
Lici u Mutilić na Udbini. Srbi iz Dalmacije naseljavaju Zrmanju,
Gračac i Medak. Mjesta u Krbavi naseljavaju Srbi iz Kupresa, Grahova i
Knezpolja. Veliku Popinu i Mazin naseljavaju Srbi iz Kninske krajine u
Dalmaciji. U Bruvno se preselila jedna grupa porodica iz Divosela i
okoline Gospića. Manojlo Grbić pominje dokumenat iz kog se vidi kako
Juraj Krišanić, povjerenik karlovačkog generala za Liku dozvoljava
kosinjskom knezu Vukašinu Mileusniću da se sa 40 srpskih kuća preseli
u Široku Kulu.
Tako je Lika dugo naseljavana i preseljavanja dok se krajem XVII
vijeka u njoj nije smirilo.

Popisom stanovnistva utvrdjeno je da je 35 naselja u Lici i Krbavi
1712. godie imalo ukupno
26.503 stanovnika- 20.500 Srba pravoslavne vere i
6.003 katolika razlicitog etnicog porekla.
Vecina Srba ( 19.159 ili 93.46%) živela je u etnicki cistim srpskim
naseljima: Bruvnu (761) , Bunicu (1.513), Divoselu (612), Gracacu
(1.940), Jošanima (621), Korenici (1.813), Mazinu (527), Metku
(1.160), Mekinjaru (632), Mogoriću (715), Ostrvici (418), Pećanima
(148), Pišaću (602), Ploči (552), Počitelju (504), Popini (1.575),
Raduču (775), Srednjoj Gori (460), Širokoj Kuli (695), Visuću (633),
Vrebcu (855) i Zvonigradu ili Zrmanji (1.648)..
Samo je 713 (3.48%) Srba živelo u mešovitim naseljima sa srpskom
većinom- Komiću (386) i Mutiliću (327).

U naseljima sa većinskim katoličkim življem (LOvinac, Perušić i
Udbina) bilo je ukupno 628 (3.06% ) Srba...

Samo 3.078 (51.27%) od ukupno 6.003 Katolika u Lici i Krbavi živelo je
u cisto katolickim naseljima- Bilaju (118), Budaku (258), Kaludjerovcu
(190), Musaluku (182), Novom (517), Pazaristu (1.188) , Podlapaci
(409) i Ribniku (216). A 2.737 (45.60%) u naseljima sa vecinskim
katolickim zivljem - Lovincu (1.298), Udbini (374) i Perusicu (1.065).
Ostali Katolici, njih 188 ili 3.13% živeli su u Komicu i Mutilicu
(170), naseljima sa apsolutnom srskom većinom...

Što se tiče Katolika u Lici i Krbavi tj. njihovog porijekla i
naseljavanja ovih oblasti, evo još nekih podataka.
U lickim i krbavskim selima za vreme turske vlasti uopste nije bilo
katolickog stanovnstva, a prvi stanovnici katolicke vere u ovim
oblastima bili su nasilno pokrsteni muslimani.Katolicka zajednica u
Lici i Krbavi kasnije je povecana naseljavanjem Vlaha katolika ili
navodnih Bunjevaca, Kranjaca i nešto Hrvata...
Nasilno pokrstavanje muslimana sprovedeno je posle oslobadjanja Like i
Krbave 1689...Tada je, prema tvrdjenju komorskog upravnika Like i
Krbave Antonija Koronina, u Perusicu, Bilaju, Ribniku, Novom, Bunicu i
Sirokoj Kuli prevedeno u katolicku veru oko 1.700 muslimana, a
nekoliko njihovih dzamija pretvoreno u katolicke crkve...
Brinjski svestenik Marko Mesic...ostavio je dragoceno svedocanstvo
o tome kako su pokatoliceni muslimani u Perusicu...
...Među katolickim doseljenicima u Lici i Krbavi najbrojniji su
bili Vlasi katolici, koji su poceli da se doseljavaju iz
senjsko-podgorske oblasti krajem XVII veka... 96 porodica doselilo
se, prema izvestaju senjskog i modruskog biskupa Sebastijana Glavinica
iz 1696 godine, u Pazariste iz Krmpota i Svetog Jurja
(Jurjeva)...Doseljenici iz Karlobaga i Starigrada stvorili su
naselje Lovinac kod Gracaca... Vlasi katolici u Lici i Krbavi, zbog
bliskosti svoje patrijarhalne kulture sa kulturom srpskog,
pravoslavnog stanovnistva, bili su izlozeni velikom pritisku
Rimokatolicke crkve, čiji je cilj bio da zatre tragove njihove kulture
i nametne im nova, drugacija kulturna obelezja...
Treću, najmalobrojniju skupinu katolickog stanovnistva u Lici i Krbavi
krajem XVII i početkom XVIII veka cinili su Hrvati...