EU i verski simboli u školama

Malkolm Brabant
Dopisnik BBC-ja iz Atine





Grčka pravoslavna crkva
Da li se u školama u Evropi smeju postavljati verski simboli?
Žustra debata baš na tu temu vodila se u Italiji, sve dok Evropski sud u Strazburu nije naložio da se iz učionica uklone Hristova raspeća.

Diskusija se, u međuvremenu, preselila u Grčku, a tamošnja pravoslavna crkva se, kako izgleda, neće predati bez borbe.

Škola počinje molitvom

Zubato sunce probija se kroz razredjene krošnje, dok se učenici jedne škole u Lamiji smrzavaju pod grčkom zastavom.

Đačku molitvu vodi moderno ošišani i odeveni tinejdžer; učenici se često krste sa tri prsta i sa desne na levu stranu.

Gimnazija u Lamiji, u centralnoj Grčkoj, povezana je sa pravoslavnom crkvom, pa su i molitve duže i složenije nego u državnim školama.

Kritičari tvrde da se takvim obredima diskriminišu deca koja nisu pravoslavne vere; ohrabreni su presudom iz Strazbura kojom je Italiji naloženo da iz učionica ukloni raspeća.

Direktor crkvene gimnazije Stilijanos Mastorijanis smatra da se time „potkopavaju tradicionalne vrednosti”:

„Oni žele da uklone krstove i ikone! Kako su krenuli, skinuće krst i sa zastave. Mi nismo fanatici. Jednostavno, po grčkom ustavu, pravoslavlje je državna religija”, kaže on.

Proterivanje ikona

Najžešći kritičar crkve je Panajoti Dimitras, direktor grčkog Helsinškog odbora.




„Mislim, kao i evropski sud, da deca u školi ne bi trebalo da budu pod bilo kakvim pritiskom da se verski opredeljuju”, kaže on.

U učionici u crkvenoj gimnaziji, u kojoj je u toku čas informatike, nad kompjuterima i đacima bdi ikona Isusa Hrista okačena iznad table. Ako bi se pitao g. Dimitras, iz škola bi, zajedno sa molitvama, bile proterane i ikone.

S druge strane, mitropolit Nikolau, koji je episkop grada Lamije, uticajan je član grčkog Svetog sinoda.

„Poznato je da su deci potrebni idoli - nemam ništa protiv da to budu fudbaleri ili pevači... Ali mladim ljudima su potrebni simboli u ovom, ali i narednom životu. Ikone i krstovi su sveti simboli - simboli mira, pravde i ljubavi. Deci su takvi simboli potrebni i ne bi ih trebalo uklanjati”, smatra on.

Početak „verske bitke”?

U Plaki, boemskoj četvrti Atine koja obiluje crkavama, živi i nezavisni teolog Jorogos Mustakis.

Grčki episkopi su privilegovana klasa u ekonomskom, političkom, sudskom i svakom drugom smislu.


Jorogos Mustakis, nezavisni teolog

On smatra da Sveti sinod ima razloga da brine, i to ne samo zbog odluke suda u Strazburu nego i zbog nove socijalističke vlade, koja nastoji da odvoji crkvu od države i da izvuče dodatni porez iz riznica bogatih parohija.

„Grčki episkopi su privilegovana klasa u ekonomskom, političkom, sudskom i svakom drugom smislu. Te privilegije garantuje im grčki Ustav, i boriće se i rukama i nogama da ih zadrže”, kaže on.

Grčka pravoslavna i rimokatolička crkva u sukobu su već skoro hiljadu godina, ali se oko pitanja verskih simbola potpuno slažu. Udružile su snage sa drugim crkvama širom Evrope, koje su uverene da sud u Strazburu podriva hrišćansko nasledje Evrope.

Velika „verska bitka” širom evropskog kontinenta je, kako izgleda, tek počela...