Alergija na hranu je svaka neželjena reakcija na inače bezopasnu hranu ili komponentu hrane u koju je uključen imuni sistem organizma. Da bi se izbjegla konfuzija, veoma je važno da se termini ispravno koriste. Samo ako je u reakciju uključen imuni sistem organizma mogu se koristiti pojmovi alergije na hranu ili preosjetljivosti na hranu. Postoji nekoliko različitih tipova neželjenih reakcija koje uključuju imuni sistem, a koje pomažu organizmu da se odbrani od bolesti. U slučaju alergije na hranu, trenutna hipersenzitivna reakcija je najbolje proučena. Ovaj tip reakcije uključuje tri primarne komponente: nutritivni alergen (hranu), imunoglobulin E (IgE) i ćelijske elemente (mastocite i bezofile).

Osobe koje imaju nasljeđenu sklonost da im se jave alergijske manifestacije produciraju veću količinu specifičnih odbrambenih antitijela imunog sistema nazvnih IgE klasa antitijela. Kada alergična (preosjetljiva) osoba pojede hranu njen imuni sistem bude stimulisan antigenima da proizvodi antitijela protiv specifičnog antigena. Milioni stvorenih IgE antitijela cirkulišu krvlju po cijelom tijelu i vezuju se na površinu krvnih ćelija bijele loze koje se nazivaju bazofili. Te ćelije sa vezanim IgE antitijelima prodiru u okolna tkiva iz kapilara i pretvaraju se u mast ćelije, a na njihovoj površini se i dalje nalaze vezana antitijela iz IgE klase.

Simptomi alergije na hranu

Iako se alergijske reakcije mogu javiti na svaku hranu, najveći broj reakcija se javlja na na mali broj hrana: mlijeko, jaja, ribu, školjke, soju, pšenično brašno, orahe i drugo koštunjičavo voće, bobičasto voće. Alergijske reakcije se javljaju od nekoliko minuta pa do nekoliko sati nakon uzimanja hrane na koju je osoba alergična. Kod naročito osjetljivih osoba samo mirisanje ili dodirivanje hrane može izazvati alergijsku reakciju.
Najčešći simptomi alergije na hranu manifesuju se na organima probavnog trakta. Počinju sa otokom ili svrbežom usana, jezika i/ili guše. Kada hrana dospije do želuca mogu se javiti mučnina, povraćanje, grčevi u stomaku ili proliv. Veoma često se javljaju i crvenilo, svrab, koprivnača i ekcematozne promjene na koži.
Neke osobe mogu da dobiju kijavicu, curenje iz nosa, otežano disanje i druge poteškoće vezanje za disanje. Iako alergija na hranu ponekad može da pogorša simptome astme, ona nije čest uzročnik respiratornih oboljenja. Ipak, djeca kod koje se napad astme javi nakon unosa neke hrane imaju povećan rizik of po život opasnih alergijskih reakcija.

Testovi koji se nazivaju RAST (radio alergo sorbent test) ili ELISA testovi mogu da pruže slične informacije kao i kožni testovi.

Ako istorija bolesti, fizikalni nalaz, kožni i laboratorijski testovi ukazuju na alergiju na hranu, ali te reakcije nisu teške, tada se liječnik može odlučiti na provokacioni test na sumnjivu hranu. Taj test se provodi davanjem tačno određenih količina sve dok se ne razviju simptomi alergijske reakcije ili dok se ne da količina koja se nalazi u normalnom obroku. U nekim slučajevima može se jednostavno dati da bolesnik pojede normalnu porciju sumnjive hrane pod intenzivnim medicinskim nadzorom. U drugim slučajevima manja količina sumnjive hrane može biti sakrivena u nekoj drugoj hrani ili zapakovana tako da ni liječnik ne pacijent ne znaju o kojoj se hrani radi. Na taj način se onemogućava subjektivno interpretiranje rezultata koji mogu uticati na rezultate testa. Ovakvo izvođenje testa se naziva „dvostruko slijepo testiranje”.

Liječenje alergije na hranu

Kada se konačno potvrdi dijagnoza alergijske preosjetljivosti na neku hranu jedini pravi lijek je eliminacija te hrane iz ishrane djeteta.
Plan svakodnevne ishrane ili dijeta moraju biti pažljivo planirani individualno za svako dijete. Svaka eliminaciona dijeta mora uzeti u obzir individualnu sposobnost tolerancije manjih količina te hrane, mora se voditi računa da ne dođe do manifestacija podhranjenosti, da planirani režim ishrane bude dostupan djetetu, odnosno njegovim roditeljima i da se u zamjenu da alternativna hrana ili dodaci za hranu umjesto onih koji dovode do pojave alergijskih reakcija. Posebno educiran ljekar mora da pomogne u sastavljanju jelovnika, kao i da preporuči alternativnu hranu umjesto hrane na koju je dijete alergično.