Melanom je maligni (zloćudni) tumor pigmentnih ćelija kože. To je najčešća bolest kože koja može dovesti do smrti. Može se naći i na drugim mestima:na mrežnjači oka (retina),nervnom sistemu, na zadnjem delu debelog creva (rektum), sluzokoži... Imače broj obolelih od melanoma je u stalnom porastu i to je jedan od tumora sa najvećom eksanzijom u poslednje vreme. Godišnje povećane broja obolelih je 4-5%, što znači da se broj obolelih udvostručava svakih 10-15 godina.
Najznačajniji faktor je ultravioletno zračenje. Važan fakor je i pigmentiranost kože, odnosno tip kože. Kod tipa I (osobe svetlo bele boje kože, zelenkaste oči, crvenkasta kosa-keltski tip je riziko najveći), a onda sledi tip II (svetla boja kože, plave oči, plava kosa...). Osobe koje imaju kserodermu pigmentozum (Xeroderma pigmentosum) često kasnije dobiju i melanom.
Melanom može nastati na svim delovima tela, kako ne onim koja su konstantno izložena dejstvu sunca, tako i na onim koja su zaštićena npr. odećom. Jedino jedna podgrupa melanoma-lentigo maligna nataje isključivoso na stalno eksponiranim delovima tela. Može se reći da pojava melanoma korelira sa brojem opekotina od sunca. Posebno je bitan broj i težina opekotina u dečjem uzrastu i mladosti. U ovom uzrastu je razmnožavanje pigmentnih ćelija kože intenzivno, tako da se pod dejstvom sunčevog zračenja može još intenzivirati. Kod 10% pacijenata postiji familijarna predispozicija. Nasleđivanje u ovo slučaju je autozomno-dominantno (vidite Hromozom 1 (čovek)). Familijarni melanomi se javljaju u nešto ranijem uzrastu.
Broj mladeža je u vezi sa rizikom dobijanja melanoma. Za atipične mladeže je riziko dobijanja melanoma još veći.
Jedan genski defekt je kod pacijenata hromozomu 9 ustanovljen (takođe identifikovaini su defekti i na hromozomu 1). Ovaj defekt je odgovoran za inicijaciju melanoma, a po uticajem UV zračenja dolazi do progresije tumora. Melanomi najčešće nastaju iz mladeža i displastičnih mladeža, manjim delom direkno iz kože. Tok bolesti zavisi od pojave i selekcije agrsivnih tumorski ćelija i odbrambene sposobnosti organizma.

Klasifikacija i stadijumi bolesti [uredi]
Za prognozu bolesti važan je stepen raširenosti tumora.

Prvi stadijum Primarni tumor bez infiltracije limfnih čvorova i bez metastaza
Drugi stadijum regionalne metastaze u limfnim čvorovima
Treći stadijum metastaze

Kod prvog stadijuma, kada bolest još nije u poodmakloj fazi možemo razlikovati više tipova:

učestalost lokalizacija starost pacijenata u vreme dijagnoze brzina rasta u dubinu
lentigo maligni melanom(lentigo-maligna melanom) 5% lice, poleđina šake preko 60 godina godine i decenije
melanom sa površinskim širenjem 65% svi regioni izolženi suncu 30-60 godina godine (5-7)
nodularni (sa čvorićima) melanom 15% svi regioni izolženi suncu 40-60 godina meseci do 1 godina
akralni lentiginozni melanom 5% akre(šake noge...) nokti 40-60 godina do 3 godine
neklasificirani melanomi melanomi sluzokože 10% usta oko nervni sistem sluzokoža 40-60 godina meseci

U ovoj (prvoj fazi) ćelije melanoma još uvek ne mogu da rastu invazivno, odnosno da rastu u dubinu. Uglavnos se šire horizontalno-u širinu i potrebne su godine i decenije da bi napali dublje slojeve (vidite kod brsina rasta u dubinu u tabeli).

Dobro diferencirani tumori se zadržavaju na granici dermisa i epidermisa, što se manifestuje kao promena u vidu fleke, bazalna membrana kože još nije oštećena. To su lentiginozni melanomi. Lošije diferentovani se slabije zadržavaju na ovoj graničnoj zoni i prožimaju epidermis (površinski sloj kože) u vidi malih pega. To su melanomi sa površinskim širenjem. U ovom slučaju glavnina tumorskih čelija leži u graničnoj zoni, ali se javljaju i ćelije koje infiltriraju epidermis. Kod nodularnog melanoma se tumorkse čelije uopšte ne zadržavaju u ovoj graničnoj zoni, tako da veoma brzo napadaju okolne, dublje strukture.