Спашавање америчких пилота на сарајевски начин.

Како је Дража одликован од стране Трумана., а Мирко Тошић није иако је имао доказ - фотографију.

Сјетише се и Мирка Томића старог удбаша и злотвора са Илиџе.

ŽIVOT JE ČUDO 90 sekundi „Heroja Halijarda”, američki avijatičar spašen na Igmanu i jedna zgrada u Kovačićima
17.08.2023.
Projekat „Heroji Halijarda”, čijih je 90 prikazanih sekundi na Sarajevo Film Festivalu bacilo u sjenu gotovo sve ostalo što se desilo na ovoj velikoj filmskoj smotri, za mene je ipak donio jednu dobru stvar. Tako obično bude. Pa i u Svetoj knjizi stoji, ti misliš da je nešto loše po tebe, a desi se obrnuto
Piše: Edina KAMENICA
Rasplamsana priča o filmskoj rehabilitaciji četničkih jedinica i njihovog đenerala Draže Mihailovića u Republici Srbiji, a koja zapravo samo slijedi tamošnju dnevno-političku matricu, odnosno 14. maj 2015. godine kada ga je nakon devet godina suđenja sud u Beogradu rehabilitirao, mnoge je tada ponukala da se zapitaju:Predstavlja li ta odluka i reviziju Drugog svjetskog rata?

Sonja Biserko, predsjednica Helsinškog odbora za ljudska prava u Srbiji je za DW tim povodom izjavila kako je očito „da su predsjednik Srbije Tomislav Nikolić i njegovi savjetnici izgurali ovakvu presudu, kojom se Srbija odrekla svega što je bila neka evropska vrijednost.

– Mislim tu na antifašizam i tu tradiciju, koji su sada potpuno poništeni. Ono što zapravo zabrinjava je to što Evropa nije reagovala, a mi smo na to puno puta skretali pažnju – dodala je Biserko.

Briga porodice Pehar
Dakle, ”Halijard„ je ovih dana ponovo aktuelizirao i temu o spašavanju savezničkih vojnika na području bivše Jugoslavije pri kraju Drugog svjetskog rata, i četnicima kao njihovim prvenstvenim spasiocima. A ja sam se prisjetila jednog sunčanog septembarskog dana iz 2011. godine kada sam na sarajevskom aerodromu prisustvovala prebacivanju u američki vojni avion posmrtnih ostataka američkog inženjera vazduhoplovstva Miecezyslansa Miaskiewicza, čiji je grob u Ljubuškom 67 godina od pada aviona na tamošnje tlo održavala porodica Pehar.

Sve je bilo do suza svečano tog dana.

Brojni američki zvaničnici iz Ambasade SAD u BiH, brojni američki oficiri u uniformama za tu priliku, postrojeni, salutirali su u trenutku kada je kovčeg, prekriven američkom zastavom, prebacivan u specijalni avion koji je u Sarajevo doletio zbog inženjera vazduhoplovstva američkih snaga, a koji je život izgubio krajem rata nakon bombardovanja izvora nafte u Ploeštiju-Rumunija.

Avion u kojem je Miaskiewicz bio oboren je u povratku poslije obavljenog ratnog zadatka i pao je na hercegovačko tlo. Mještani su ga sahranili, i sve što su našli uz njega, stavili u grobnicu. Tako da su, kada je bio postupak ekshumacije, zajedno sa zemnim ostacima američkog oficira, pronađeni i vraćeni rodbini, zlatna krunica, pun novčanik, pločica s imenom i padobran koji se nije otvorio.

I ti predmeti su na posebno pažljiv način unijeti u avion.

Devet padobranaca je iskočilo
Nakon ove ceremonije, koja je bila završena dirljivim zvukom trube, iz Američke ambasade je u Ljubuški stigla zahvalnica, i time se ova priča završila. A u SAD-eu su svoga voljenog brata tada dočekale njegove dvije sestre, koje su decenijama odlazile na vojno groblje i odavale počast na jednom grobu, misleći da pripada njihovom bratu. Tako im je zvanično bilo rečeno.

Vlast im se, nakon saznanja da je napravila grešku, duboko izvinula.

No, ”Halijard„, ovaj put pod finansijskom palicom Telekoma Srbije, podsjetio me je na još jedno spašavanje savezničkih vojnika, o čemu sam svojevremeno imala priliku slušati iz prve ruke, od Mirka Tošića, sudionika tog događaja iza kojeg je ostao i najuvjerljiviji trag- fotografija.

Na tu dragocjenu fotografiju mi je skrenuo pažnju dugogodišnji predsjednik SABNOR-a Centar, bivši logoraš Jasenovca Šerif Biser. Zahvaljujući njemu su u moj notes ušli i telefonski brojevi Mirka Tošića i Josipa Bileka.

Niko od spomenutih nije više živ, jednako kao što nisu ni Đorđe Kutlača niti Stojan Tomić, takođe učesnici ovog spašavanja.

Sve je počelo tako što je saveznički avion koji se juna 1944. godine vraćao iz Ploeštija pogođen njemačkom protuavionskom granatom kratko nakon što je prošao Sarajevo. I srušio se na planinu Igman.

Iz aviona je, prilikom pada, iskočilo devet padobranaca.

Šifra je bila -Tito
Tošić, čija je kuća na Ilidži svih tih ratnih godina bila punkt odakle su simpatizeri NOP-a odlazili u partizane, upravo u tom trenutku se, zajedno sa Đorđem Kutlačom, Stojanom Tomićem i Mugdimom Karahasanovićem, sarajevskim ilegalcima-partizanima, nalazio u blizini mjesta gdje je pao avion, na nekom posebnom zadatku.

Kada su prišli avionu, u njemu nije nikoga bilo, i oni su se dali u potragu za posadom.

Ubrzo su ugledali jednog padobranca. Oči su mu bile pune straha.

– Nismo znali nikakav strani jezik, ali smo se sjetili da ga ovako pitamo: Ruzvelt? Čerčil? Odgovorio nam je: Ruzvelt. Tako smo znali da je Amerikanac – pričao mi je Tošić.”